In het streekvervoer, het onderwijs, de luchtvaart en op het spoor. In de afgelopen maanden zagen we de nodige stakingen. En daar blijft het ongetwijfeld niet bij. Nu de economie groeit, is er weer durf om te staken. Zeker nu instanties als het CPB en de Nederlandse Bank ook roepen om loonstijgingen. Maar wat zijn jouw rechten als werkgever bij een staking? En hoe zit het met werknemers die door een staking ‘verhinderd’ worden om te werken?
De stakingen in het primair onderwijs bezorgden werknemers met kinderen de nodige hoofdbrekens. Vaak moest één van de ouders thuisblijven voor de opvang van hun kind. Had deze ouder hiermee recht op kortdurend zorgverlof of calamiteitenverlof? Nee. Omdat het om een aangekondigde staking ging, konden ouders geen beroep doen op kortdurend zorgverlof (verzorging wegens ziekte) of calamiteitenverlof (verlof bij onvoorziene situaties). Voor veel ouders zat er niets anders op dan het opnemen van ouderschapsverlof of vakantie-uren.
Als stakingsacties in het Openbaar Vervoer aangekondigd zijn, dan kunnen jouw werknemers op voorhand maatregelen nemen om op het werk te komen. Als werkgever kun je werknemers vragen om privévervoermiddelen, carpooling, andere middelen van openbaar vervoer te gebruiken of om thuis te werken… Werknemers die desondanks niet werken én geen verlof opnemen, hebben in principe geen recht op loon. Een medewerker die door een onaangekondigde ‘wilde’ staking, tegen zijn wil, te laat of niet op het werk komt, heeft wél weer recht op loon.
Als werkgever hoef je stakende werknemers vaak niet door te betalen. Er is een uitzondering: de werkwillige. Dit zijn werknemers die willen doorwerken (maar dit vaak niet kunnen omdat stakende collega’s dit onmogelijk maken). Of je hun loon moet doorbetalen, hangt af van het type staking. Bij een door de vakbond georganiseerde staking met als doel loonsverhoging of verbetering van arbeidsvoorwaarden, hebben ook werkwilligen belang bij de staking. Je hoeft hun loon niet door te betalen als zij door de staking niet kunnen werken. Bij een wilde staking is de werkwillige een buitenstaander. Dan moet je wél doorbetalen. Houd daarom goed bij wie zich als staker of werkwillige opgeeft. Als werkgever kun je er belang bij hebben dat de werkwillige wel komt werken. In dat geval kun je vervangend werk aanbieden.
Het zogenaamde ‘onderkruipen’ is bij wet verboden. Personeel heeft recht op staking. Dit mag je als werkgever niet doorbreken door personeel in te huren van andere bedrijven en uitzendbureaus. Soms ligt onderkruipen genuanceerder. Zo werd tijdens de stakingen in het onderwijs gesteld dat basisscholen in principe een opvangplicht hebben. (Deze plicht werd vanuit andere hoeken overigens betwijfeld). Sommige schoolbesturen zorgden daarom voor beperkte opvangmogelijkheden waarvan ouders gebruik konden maken.
Een staking zorgt voor spanning in je onderneming. Zeker wanneer er sprake is van een staking tegen de eigen directie. Dan kunnen emoties hoog oplopen: dit heeft lang impact op de verstandhouding tussen leiding en medewerkers. Voorkomen is beter dan genezen. Zeker omdat een staking lastig te verbieden is. Blijf daarom in gesprek met werknemers, sta open voor hun signalen en heb oog voor hun belangen. En mocht het toch tot acties komen? Bewaar dan de rust, probeer de regie te houden en blijf in gesprek.